Projek Littoral Combat Ship (LCS) Malaysia merupakan inisiatif utama kerajaan untuk memperkukuhkan keupayaan pertahanan maritim Malaysia. Projek ini telah dimulakan pada tahun 2011 dengan peruntukan sebanyak RM9 bilion, projek ini bertujuan untuk membina enam kapal frigat canggih bagi menyokong Tentera Laut Diraja Malaysia (TLDM). Kapal-kapal ini dijangka akan membantu TLDM dalam pelbagai misi termasuk peperangan anti-udara, anti-kapal selam dan serangan darat. Namun, perjalanan projek ini tidaklah mudah dan telah menghadapi pelbagai cabaran besar yang memberi kesan kepada kemajuan serta belanjawan yang ditetapkan.
Matlamat Asal dan Masalah Perancangan
Pada awalnya, TLDM mencadangkan reka bentuk Sigma-class dari Belanda yang terkenal dengan ketahanannya dalam pelbagai persekitaran operasi. Namun, kontraktor utama bagi projek ini, Boustead Naval Shipyard (BNS) memilih reka bentuk Gowind-class dari Perancis. Keputusan ini membawa kepada perubahan besar dalam reka bentuk dan menjadikannya lebih kompleks yang seterusnya memberi kesan kepada kos dan waktu pembinaan. Reka bentuk yang lebih rumit ini menyebabkan kelewatan dalam projek yang pada asalnya dijadualkan siap pada 2019. Namun, sehingga akhir 2022 masih tiada satu pun kapal berjaya disiapkan sepenuhnya dan kos projek yang dianggarkan pada RM9 bilion turut bertambah.
Kelewatan, Kenaikan Kos dan Kemajuan Terkini
Setakat tahun 2024, projek LCS Malaysia masih belum berjaya disiapkan seperti yang telah dijadualkan. Kapal pertama, LCS1 kini dijangka siap pada 2026, jauh lebih lewat daripada sasaran asal iaitu pada 2019. Menurut laporan yang dikeluarkan pada Ogos 2024, kapal LCS1 telah mencapai tahap kemajuan 75% manakala kapal kedua, LCS2 berada pada 64.66%. Secara keseluruhannya, lima daripada enam kapal yang dirancang masih dalam proses pembinaan dan kerajaan telah membelanjakan RM7.15 bilion yang merupakan 63.69% daripada belanjawan asal yang diperuntukkan untuk projek ini.
Menteri Pertahanan Malaysia, Dato Seri Mohamed Khaled Nordin telah mengesahkan bahawa kerajaan kini menetapkan sasaran untuk menyiapkan semua kapal pada tahun 2029 dengan penyerahan kapal pertama kepada TLDM dijangka pada tahun 2026. Kerajaan juga menegaskan bahawa mereka akan terus memberi perhatian yang lebih teliti terhadap pengurusan projek ini termasuk pengawasan ketat dan penubuhan jawatankuasa khas untuk memantau kemajuan serta memastikan semua pihak mematuhi jadual yang telah dipinda.
Isu Pengurusan dan Siasatan
Salah satu isu utama yang timbul dalam projek LCS ini adalah pengurusan kewangan yang tidak teratur. Laporan audit telah menunjukkan bahawa terdapat pembayaran yang tidak sah serta tidak selaras dalam perolehan termasuk pembayaran untuk peralatan yang tidak diterima oleh kontraktor. Siasatan oleh Jawatankuasa Kira-Kira Wang Negara (PAC) mendapati bahawa sejumlah RM1.4 bilion telah dipindahkan untuk tujuan yang tidak berkenaan telah menambah kebimbangan mengenai ketelusan dan integriti dalam pengurusan projek ini. Pihak berkuasa telah mengambil tindakan tegas terhadap individu yang terlibat dalam penyelewengan ini termasuk mendakwa beberapa pegawai kanan dan bekas Panglima Tentera Laut Diraja Malaysia (TLDM), Tan Sri Ahmad Ramli Mohd Nor yang menghadapi tiga pertuduhan pecah amanah melibatkan RM21.08 juta.
Perkembangan Terbaru dan Tindak Balas Kerajaan
Pada Mei 2024, kapal LCS1 berjaya dilancarkan ke permukaan air di Limbungan Lumut Naval Shipyard menandakan satu pencapaian penting dalam projek ini. Fasa seterusnya adalah integrasi sistem dan ujian platform yang dijangka akan diteruskan hingga akhir 2024. Pada masa yang sama, kerajaan turut memutuskan untuk memperolehi tiga Littoral Mission Ships (LMS) dari Turkiye yang dijangka siap pada tahun 2027. Langkah ini bertujuan untuk memperkukuh keupayaan TLDM sementara menunggu penyelesaian penuh projek LCS. Menteri Pertahanan Malaysia turut menekankan bahawa kerajaan akan terus memantau pelaksanaan projek ini dan memastikan ia mengikut jadual yang telah diperbaharui.
Kritikan di Dewan Rakyat dan Respons Awam
Isu kelewatan dan kenaikan kos yang melampau dalam projek LCS ini telah menarik perhatian serius daripada Ahli Parlimen Malaysia. Dalam sesi perbahasan di Dewan Rakyat, banyak suara mendesak kerajaan untuk mengambil tindakan tegas terhadap pihak yang terlibat dalam kegagalan pengurusan projek. Berdasarkan laporan yang telah dibentangkan di Dewan Rakyat, semua pihak menuntut agar langkah pembetulan yang jelas dan telus dilaksanakan untuk mengelakkan isu yang sama berulang di masa depan.
Impak dan Implikasi Masa Depan
Projek LCS ini memberikan pelajaran penting tentang betapa kritikalnya pengurusan projek yang berkesan. Kelewatan yang berlaku dan masalah kewangan yang timbul telah menjejaskan imej TLDM dan kerajaan, namun langkah-langkah pembetulan yang diambil kini membuka peluang untuk reformasi dalam proses perolehan pertahanan negara. Reformasi ini bertujuan untuk meningkatkan ketelusan dan akauntabiliti dalam pengurusan projek-projek besar serta memastikan lebih banyak pengawasan dan penilaian profesional dalam setiap aspek pembinaan kapal dan projek pertahanan yang melibatkan dana awam.
Tumpuan Masa Depan:
1. Reformasi Sistem Perolehan: Perlu ada pembaharuan yang lebih telus dan bertanggungjawab dalam proses perolehan, serta pengawasan yang lebih ketat di semua peringkat.
2. Penglibatan Pakar Bebas: Penglibatan pakar bebas dalam penilaian reka bentuk dan keupayaan operasi kapal perlu dilaksanakan untuk memastikan kecekapan teknikal yang lebih baik.
3. Memulihkan Kepercayaan: Kejayaan penyelesaian projek LCS ini akan memainkan peranan penting dalam memulihkan keyakinan rakyat terhadap TLDM dan keupayaan pertahanan negara.
Kesimpulan
Walaupun Projek Littoral Combat Ship di Malaysia menghadapi pelbagai cabaran seperti kelewatan dan peningkatan kos, langkah-langkah pembetulan yang diambil menunjukkan komitmen kerajaan untuk menyelesaikan projek ini dengan baik. Dengan pembaharuan dalam pengurusan projek pertahanan dan perolehan yang lebih telus serta bertanggungjawab, Malaysia berpeluang untuk meningkatkan ketelusan, akauntabiliti dan kecekapan dalam melaksanakan projek pertahanan pada masa depan. Jika langkah-langkah ini dilaksanakan dengan betul, projek LCS ini boleh menjadi contoh perubahan positif dalam pengurusan projek berskala besar di negara ini.
